Kleurcodes weerstanden (waarde en tolerantie)

Voor het lezen van weerstand kleurcodes, kun je heel handig het volgende ezelsbruggetje gebruiken:

“Zij Brengt Rode Rozen Op Gerrits Graf Bij Vies Grijs Weer”

De beginletters van de woorden moeten de eerste letter van de kleur moeten voorstellen. Zij = Zwart, Brengt = Bruin etc.

Tellen begint bij 0. De eerste twee ringen maken de basiswaarde, de derde ring het aantal nullen die daaraan toegevoegd moeten worden en de vierde ring bepaalt de nauwkeurigheid van de weerstandswaarde. Nauwkeurige weerstanden hebben een extra kleurband om de waarde nauwkeuriger te kunnen weergeven.

Dit wordt duidelijk gemaakt met de voorbeelden verderop in dit artikel.

Zij (Zwart)	0
Brengt (Bruin)	1
Rozen (Rood)	2
Op (Oranje)	3
Gerrits (Geel)	4
Graf (Groen)	5
Bij (Blauw)	6
Vies (Violet/Paars)	7
Grijs (Grijs)	8
Weer (Wit)	9

Kilo Mega, etc.

Weerstandswaarden worden uitgedrukt in de SI-eenheid Ohm (Ω). Om niet te struikelen over lange getallen, worden de waarden ingekort met een factor 1000, of een veelvoud daarvan met behulp van een voorvoegsel (prefix). Dit zijn veelgebruikte prefixen voor weerstanden:

Kilo	1000 (duizend)
Mega	1000000 (miljoen)

Voorbeelden:

1 kΩ = 1000 Ω
1,8 kΩ = 1800 Ω
470kΩ = 470 000 Ω
1 MΩ = 1 000 000 Ω
270 MΩ = 270 000 000 Ω

Vaak wordt ook de komma nog vervangen met de prefix en wordt het Ω teken weggelaten om het nog korter te kunnen schrijven:

4k7 = 4,7 kΩ of 4700 Ω
33k = 33000 Ω
2M2 = 2 200 000 Ω

Tolerantie

De laatste ring bepaalt de tolerantie (nauwkeurigheid) in procenten. De weerstandswaarde mag in de praktijk dit percentage afwijken, zowel omhoog als omlaag. Deze kleurenband heeft vaak een iets grotere afstand tot de andere banden, om makkelijker kleurband 1 te kunnen bepalen.

Bruin = 1%
Rood = 2%
Goud = 5%
Zilver = 10%

Sommige weerstanden uit andere reeksen dan de E-12 reeks, hebben een extra kleurband om de tussenwaarde beter te kunnen weergeven.

Voorbeelden

Waarde 1200 Ω – 1k2	Bruin = 1 Rood = 2 Rood = 2 nullen Goud = Tolerantie 5%
Waarde: 330000 Ω = 330kΩ	Oranje = 3 Oranje = 3 Geel = 4 nullen Goud = Tolerantie 5%
Waarde: 332000 Ω = 332kΩ	Zeer nauwkeurige weerstand met een extra kleurband om de waarde nauwkeuriger te kunnen uitdrukken. Oranje = 3 Oranje = 3 Rood = 2 Oranje = 3 nullen Bruin = 1%
Waarde: 39 Ω	Oranje = 3 Wit = 9 Zwart = 0 nullen Goud = 5%
Waarde = 5600 Ω = 5k6 = 5,6 kΩ	Groen = 5 Blauw = 6 Rood = 2 nullen Goud = 5%
Waarde = 82000 Ω = 82kΩ	Grijs = 8 Rood = 2 Oranje = 3 nullen Rood = 2%
Waarde = 1000000 Ω = 1MΩ	Bruin = 1 Zwart = 0 Groen = 5 nullen Goud = 5%

Meten is weten

Bij twijfel of voor het gemak: meet de weerstand met een multimeter. Deze liggen bij DJO Amersfoort in de kast naast de voedingen (rode meters). Op de foto hieronder zie je een wat gekke waarde staan. 0,467 kΩ is gewoon 467 Ω. Deze weerstand had volgens de kleurcode 470 Ω moeten zijn. Daar is de tolerantie zichtbaar (en dit is minder dan 1%)! Al hebben de meeste meters ook wel een afwijking, houd daar rekening mee. Aan de andere kant, de meeste schakelingen vereisen geen precisie weerstanden.

Experimenten

Nu je toch aan het meten bent, zet eens wat weerstanden parallel of in serie en zie wat dat met de waarde doet. Als je wat verder bent, verdiep je dan ook eens in de formules (Google maar eens), want dat maakt het begrijpen van een schakeling wel wat makkelijker. Vraag gerust hulp van een begeleider!